कम्युनिकेशनचं नवं माध्यम

ट्विटर, ऑर्कुट यासारखी अनेक सोशल नेटवर्किंगची साधनं कम्युनिकेशनसाठी वापरली जातात. या सोशल नेटवर्किंगमध्ये कम्युनिकेशनचं आणखी एक नवं माध्यम सुरू झालं आहे. ई-मेल, इन्स्टंट मेसेजिंग, चॅटिंग, प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट, फोटो शेअरिंग अशा गोष्टी एकाच वेळी करता येणा-या आणि फारसं परिचित नसलेल्या ‘वेव’ नावाच्या माध्यमाविषयीची माहिती आजच्या स्मार्ट क्लिकमध्ये..

सध्या इंटरनेटवर ट्विटर, ऑर्कुट यासारखी अनेक सोशल नेटवर्किंगची साधनं कम्युनिकेशनसाठी वापरली जातात. मात्र भविष्यातील संपर्कासाठी उपयोगी पडेल असं ऑनलाइन अ‍ॅप्लिकेशन टूल गुगलने सुरू केलं असून ‘वेव’ असं त्याचं नाव आहे. ऑफिसमधील कामाबरोबरच अन्य अ‍ॅप्लिकेशन असलेलं हे नवं टूल म्हणजे रियल टाइम कम्युनिकेशन प्लॅटफॉर्म ठरणार आहे. तर गुगलच्या या ‘वेव’वर स्वार होण्यास तयार व्हा..

वेवमधून ई-मेल, इन्स्टंट मेसेजिंग, चॅटिंग, प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट, फोटो शेअरिंग अशा गोष्टी एकाच वेळी करता येतील. कोणत्याही ई-मेलसोबत एखादी फाइल अथवा फोटो पाठवायचा असेल तर तो अ‍ॅटॅच करावा लागतो. ती फाइल किंवा तो फोटो अ‍ॅटॅच होण्यासाठी कधी कधी किती तरी वेळ लागतो. त्यामुळे ते काम कंटाळवाणं होतं. मात्र वेवमध्ये अ‍ॅटॅचमेंटची कटकटच नाही. केवळ ड्रॅग आणि ड्रॉप करून अतिशय सहज फोटो पाठवू शकता. इतकंच नव्हे; तर सहज भाषांतर आणि स्पेलिंग करेक्शन करण्याची सोयही वेवमध्ये उपलब्ध आहे.

वेवमध्ये प्लेबॅकचीही सोय आहे. ज्यात तुम्हाला तुमचे पूर्वी झालेले संवादही पुन्हा वाचायला मिळू शकतात. तुमचा स्वत:चा ब्लॉग किंवा वेबसाइट असेल तर तुमच्या व्हिजिटर्सना वेवच्या माध्यमातून वेवमध्ये सहभागी करून घेऊ शकता. गुगलकडून वेवमध्ये अनेक नवे बदल केले जात आहेत. त्यामध्ये वेवलेट आणि ब्लिपचाही समावेश आहे. ब्लिपमध्ये तुम्ही वैयक्तिक मेसेज पटकन पाठवू शकता. त्यामुळे भविष्यात मेसेिजगची नवी व्याख्या ‘ब्लिप’ ठरली तर आश्चर्य वाटायला नको.

वेवची सुरुवात सप्टेंबर 2009 मध्ये झाली असली तरी वेव फारसे परिचित नाही. वेवचा वापर करायचा असेल तर अजूनही गुगलला रिक्वेस्ट पाठवावी लागते. वेववर स्वार होण्यासाठी https:services.google.com/fb/forms/wavesignup या लिंकवर क्लिक करावं लागेल. तिथे तुम्हाला एक फॉर्म भरावा लागेल. या फॉर्मद्वारे तुम्ही गुगलला वेवसाठी रिक्वेस्ट पाठवाल. या रिक्वेस्टचा दोन दिवसांत तुम्हाला रिप्लाय मिळेल. त्यानंतर तुमचे वेवचे अकाऊंट सुरू होईल.

आतापर्यंत आपण वापरत असलेल्या सोशल नेटवर्किंगच्या साइट आणि गुगल वेव याच्या स्वरूपामध्ये थोडा फरक असल्यामुळे वेवचा वापर सुरू करण्याआधी स्टार्टेड गाईड वाचण्यास विसरू नका. या स्टार्टेड गाइडसाठीhttp://www.google.com/support/wave/bin/static.py?hl=en&page=guide.cs&guide=28326 या लिंकवर क्लिक करा.

इन्सर्ट इमेज

आपल्याला ई-मेलमधून मजकूर टाइप करून त्यासोबत फोटो पाठवायचा असेल तर आपल्याला फाइल ब्राऊज करण्याची भलीमोठी प्रक्रिया पार पाडावी लागते. पण यासाठी तुम्ही एक ट्रिक केलीत तर तुम्हाला हवा तो फोटो, हव्या त्या आकारात सहजरीत्या मिळू शकतो. याविषयीची माहिती आजच्या स्मार्ट क्लिकमध्ये...

आपल्या मित्राला एखादा मेल पाठवताना ई-मेलचा मजकूर लिहिल्यानंतर जेव्हा त्या ठिकाणी एखादा फोटो पेस्ट करता तेव्हा तो फोटो कॉपी होत नाही. ई-मेलसोबत फोटो पाठवायचे असतील तर सर्वसाधारणपणे आपण फोटो अटॅच करून पाठवतो. मग फाइल अटॅच करण्यासाठी ब्राऊझरमध्ये जा, हवी असलेली फाईल शोधा आणि मग ती अटॅच करा अशी सगळी प्रक्रिया करावी लागते. मात्र ज्या ठिकाणी मजकूर लिहिला जातो तेथेच फोटो कॉपी करता येणं शक्य आहे, असं जर कोणी सांगितलं तर? याविषयी माहिती स्मार्ट क्लिकमधून वाचकांना करून देणार आहोत. अर्थात ही सोय सध्या तरी फक्त जी मेलवर आहे.

जी मेलवरील ही सोय वापरण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या जी मेल आयडीच्या Settings मध्ये Labs मध्ये जावं लागेल. जी मेल वापरताना उपयोगात येणारे अनेक पर्याय या ठिकाणी दिसतील. यामधील Inserting images समोरील Enable ऑन करा आणि केलेले चेंजेस सेव्ह करा. त्यानंतर Compose Mail मध्ये जाऊन तुम्हाला हवा असलेला मेल टाईप करून त्या संदर्भातील फोटो कॉपी करण्यासाठी Compose Mail च्या वरच्या बाजूला नेहमी दिसणा-या पर्यायासोबत insert an image नावाचा पर्याय दिसेल. तुम्हाला हवा असलेला फोटो या ठिकाणाहून तुम्ही अपलोड करून मजकुरासोबत पाठवू शकता. तुम्ही पाठवत असलेला फोटो लहान, मध्यम आणि मोठा असा कोणत्याही आकारात करून सहजरीत्या पाठवू शकता.

ऑनलाइन पॉलिटिक्स

मराठी पत्रकारिता, राजकारण आणि प्रशासन या सगळ्याची माहिती एकाच ठिकाणी मिळेल अशीमहापॉलिटिक्स.कॉम नावाची वेबसाइट पी4पी या माध्यम संस्थेने तयार केली आहे. राजकारण आणि पत्रकारिताया क्षेत्रातील इत्थंभूत माहिती देणारी युनिक वेबसाइट म्हणून ती नावारूपाला आली आहे.

इंटरनेटच्या विश्वात मराठी पत्रकारांना उपयुक्त असणारी माहिती देणारी वेबसाइट्स शोधण्याचा प्रयत्न केल्यास केवळ प्रत्येक वृत्तपत्राच्या वेबसाइट आणि काही पत्रकारांचे ब्लॉग अशाच वेबसाइट्स मिळतात. मराठी पत्रकारिता, राजकारण आणि प्रशासन या सगळ्याची माहिती एकाच ठिकाणी मिळेल अशी महापॉलिटिक्स.कॉम नावाची वेबसाइट पी4पी या माध्यम संस्थेद्वारे तयार केली असून ही राजकारण आणि पत्रकारिता या क्षेत्रातील माहिती देणारी युनिक वेबसाइट ठरली आहे.

राजकारण, प्रशासन आणि पत्रकारिता या क्षेत्रांतील ताज्या घडामोडींची माहिती या वेबसाइटवर मिळणार आहे. पत्रकारांना दैनंदिन कामकाजासाठी लागणारे अत्यावश्यक संदर्भ या ठिकाणी देण्यात आले आहे. यात प्रेस रिलिज, महत्त्वाच्या प्रेस कॉन्फरन्स, महत्त्वाचे दूरध्वनी क्रमांक, मराठी माध्यमामध्ये होणा-या घडामोडी याशिवाय पत्रकारांच्या बदल्या, त्याचे वृत्तपत्रातील लेखन, ब्लॉग, ताज्या घडामोडी अशी एकत्रित केलेली उपयुक्त माहिती या वेबसाइटवर उपलब्ध आहे.

महत्त्वाचं म्हणजे राजकारणात असलेल्या आणि महत्त्वाच्या पदावर कार्यरत असलेल्या सनदी अधिका-यांचे थेट संपर्कही या ठिकाणी देण्यात आले आहेत. याचा फायदा पत्रकारांबरोबरच सामान्य लोकांनाही होणार आहे हे निश्चित.

इंटरनेटवरील माहितीच्या प्रचंड साठय़ात जगातल्या कोणत्याही गोष्टीचे संदर्भ इंग्रजीमध्ये पटकन उपलब्ध होतात मात्र आपल्या आजूबाजूच्या परिसरातील स्थानिक संदर्भ शोधण्यासाठी मात्र इंटरनेटचे जाळे अपूरे पडते, याचा विचार करून महापॉलिटिक्सवर महाराष्ट्राचा संदर्भकोष देण्यात आला आहे. या संदर्भकोषामध्ये प्रत्येक राज्याचा राजकीय इतिहास, जिल्ह्यांची, राजकीय पक्षांची तसेच आतापर्यंत झालेल्या निवडणुकांची इत्थंभूत माहिती त्याच्या आकडेवारीसह देण्यात आली आहे. इतकंच नव्हे तर राज्यातील महत्त्वाच्या संस्था, देश आणि राज्य पातळीवरील राजकारणात असलेल्या महत्त्वाच्या राजकीय व्यक्तीचे प्रोफाइल त्याच्या सध्याच्या पदासह या वेबसाइटवर तुम्हाला मिळू शकतील.

माहितीवरील केवळ प्रसारमाध्यमांची मक्तेदारी मोडून काढण्याचा माहापॉलिटिक्सच्या निर्मात्याचा प्रयत्न पहिल्या टप्यात यशस्वी ठरल्याचे या वेबसाइटला भेट दिल्यानंतर जाणवते. इंरनटेच्या विश्वात मराठीचा आणि त्यातही पत्रकारिता, राजकारण आणि प्रशासन अशा वेगळ्याच क्षेत्राची माहिती देणा-या या उपक्रमापर्यंत पोहोचण्यासाठी लॉगऑन करा- http://mahapolitics.com

ट्विवट्स मेक मनी..

चार वर्षापूर्वी ट्विटरची सुरुवात झाली. तेव्हापासून एक प्रश्न सातत्याने विचारला जात होता. तो म्हणजे ट्विट्स करताना पैसे मिळवता येतील का? इंटरनेटवरील सर्वात मोठ्या मायक्रोब्लॉगिंगची सेवा पुरवणा-या ट्विटरने या प्रश्नाला ‘प्रमोटेड ट्विट्स्’ असं उत्तर दिलं आहे. ट्विटर वापरणा-यांना पैसे कमावण्याचा हा पहिलाच प्रयत्न आहे. यासाठी जगभरातील प्रसिद्ध ब्रँडचा वापर करण्यात येणार आहे. ट्विटरच्या या घोषणेमुळे ‘प्रमोटेड ट्विट्स्’बद्दल नेटकरांमध्ये कमालीची उत्सुकता वाढली आहे.

विकिमीडियाची पोतडी

विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या माध्यमातून वेगवेगळ्या प्रकारचे प्रकल्प राबवण्यात येतात. यात तुम्हाला सुप्रसिद्ध व्यक्तींची वचनं, भाषणं, सुविचार, म्हणी, छायाचित्रं, संगीत, व्हिडिओ याचबरोबर बातमी देण्यातही सहभागी होऊ शकतात. या प्रकल्पांची ही माहिती...

इंटरनेटच्या विश्वात जगभरातील 250हून अधिक भाषांतून अनेक विषयांवर माहिती मोफत उपलब्ध करणा-या विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या विकिबुक्सविषयी माहिती आपण मागील लेखात घेतली होती, मात्र या फाऊंडेशनचे काम विकिपीडियापुरतेच मर्यादित नाही. इंटरनेटच्या माध्यमातून त्यांच्याद्वारे अनेक प्रकल्प राबवले जातात. विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या माध्यमातून वेगवेगळ्या प्रकारचे प्रकल्प राबवण्यात येतात. यात तुम्हाला सुप्रसिद्ध व्यक्तींची वचनं, भाषणं, सुविचार, म्हणी तसंच विविध छायाचित्रं, संगीत, व्हिडिओ यांचा साठा उपलब्ध होणार आहे. शिवाय एखाद्या भाषेचं कसबही घरबसल्या आत्मसात करू शकाल. इतकंच नव्हे; तर एखादी बातमीदेखील तुम्हाला लिहिता येणार आहे. मात्र विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या या सर्व प्रकल्पांमधील माहितीचा वापर करण्यासाठी काही अटी आणि नियमांचं पालन करावं लागेल. विषेशत: छायाचित्रं आणि व्हिडिओचा वापर करताना ही काळजी घ्यावी लागते.

विकिक्वोट्स अर्थात अवतरणे- विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या विकिक्वोट्स या विभागात सुप्रसिद्ध व्यक्तींची वचनं, भाषणं, त्याच बरोबर सुविचार, म्हणी आणि वाक्प्रचार यांचा संग्रह आहे. अर्थात, विकिपीडियाप्रमाणेच याचे स्वरूप असून 50हून अधिक भाषांमध्ये ही माहिती उपलब्ध आहे. यातील सर्वाधिक मजकूर इंग्रजीमध्ये असला तरी त्याची मराठी आवृत्तीही उपलब्ध आहे. विकिकोटच्या मुख्य पानावर जाण्यासाठी पुढील संकेतस्थळावर क्लिक करा - http://en.wikiquote.org/wiki/Main_Page

विकिमीडिया कॉमॉन्स- इंटरनेटवर छायाचित्रं, व्हिडिओ, नकाशे, संगीत मोफत उपलब्ध असणा-या भरमसाट वेबसाइट्स आहेत. विकिकॉमॉन्सही एक त्यातलाच प्रकार असून जगातील प्रत्येक विषयानुसार त्याची छायाचित्रं आणि व्हिडिओ उपलब्ध असतील. विकिकॉमॉन्सवर जाण्यासाठी क्लिक करा- http://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page

विकिस्पेसिस अर्थात प्रजातिकोश- सृष्टीतील विविध प्रजातींची माहिती एकत्रित करण्यासाठी विकिस्पेसिस या प्रकल्पाची सुरुवात करण्यात आली आहे. यामध्ये प्राणी, वनस्पती, सूक्ष्मजंतू याविषयीची माहिती देण्यात आली आहे. माष प्रजातिकोशसाठी अद्याप मराठी आवृत्ती सुरू झालेली नाही. विकिस्पेसिसवर जाण्यासाठी क्लिक करा - http://species.wikimedia.org/wiki/Main_Page

विकिन्यूज- प्रसारमाध्यमं लोकांना बातम्या देण्याचं काम करतात. विकिमीडियाने विकिन्यूजच्या माध्यमातून प्रसारमाध्यमाला लोकांच्या स्वाधीन केलं आहे. विकिन्यूजमध्ये जगाच्या कानाकोप-यातील कोणतीही व्यक्ती बातम्या किंवा लेख लिहू शकते, मात्र यासाठी विकिन्यूजवर तुमची नोंदणी असणं आवश्यक आहे. यासाठी तुम्हाला http://en.wikinews.org/wiki/Main_Page या लिंकवर क्लिक करावं लागेल.

विकिविद्यापीठ- जागतिक पातळीवर मुक्त शिक्षणाची संधी निर्माण करण्याच्या हेतूने विकिमीडियाने या प्रकल्पाची सुरुवात केली आहे. अर्थात, विकीच्या अन्य प्रकल्पांच्या साहाय्यानेच विकिविद्यापीठाची वाटचाल सुरू झाली आहे. सध्या इंग्रजीसह अन्य अकरा भाषांमध्ये या विद्यापीठाची रचना करण्याचे काम सुरू आहे. यापैकी इंग्रजी विद्यापीठाच्या आवृत्तीमध्ये प्रथमिक शिक्षणापासून प्रत्येक विषयाची सोय केली आहे. विकिविद्यापीठाला भेट देण्यासाठी http://en.wikiversity.org/wiki/Wikiversity:Main_Page या लिंकवर क्लिक करावं लागेल.

विकिशब्दकोष- विविध भाषा आणि त्या भाषांमधील शब्द शिकण्यासाठी विकिशब्दकोष तयार करण्यात आला आहे. यामुळे तुम्हाला हवी ती भाषा घरबसल्या शिकता येणार आहे. http://en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Main_Page

मेटा विकी- विकिमीडियाच्या वरील सर्व प्रकल्पाची व्याप्ती पाहता या सर्वामध्ये काही समन्वय असणे आवश्यक आहे. हा समन्वय साधण्याचं काम मेटा विकी ही वेबसाइट करते.

नेट अपडेट- ऑफलाइनकडून ऑनलाइनकडे..

देशातील महानगर आणि मोठ्या शहरांबरोबरच आता ग्रामीण भागातही इंटरनेटचा वापर मोठय़ा प्रमाणात केला जात आहे. इंटरनेट, मोबाइल असोसिएशन ऑफ इंडिया आणि आयएमआरबी यांनी सादर केलेल्या अहवालानुसार 2009 सालात देशभरातील 71 दशलक्ष लोकांनी इंटरनेटचा वापर केल्याचं म्हटलं आहे. देशात इंटरनेट वापरणाऱ्याच्या संख्येत दरवर्षी 19 टक्क्यांनी वाढ होत असून सप्टेंबर 2008 मध्ये 42 दशलक्ष लोकांनी तर सप्टेंबर 2009 मध्ये ही संख्या 52 दशलक्ष इतकी झाली आहे.

विशेष म्हणजे महानगर आणि मोठ्या शहरांबरोबरच लहान आणि ग्रामीण भागातूनही इंटरनेटचा वापर होत असल्याचे या अहवालात नमूद केलं आहे. मात्र ही वाढ किती टक्के आहे अथवा ग्रामीण भागातील एकूण इंटरनेट वापरणा-यांची संख्या नेमकी किती आहे. याची स्पष्ट आकडेवारी यात नाही. अल्प उत्पन्न गटातील व्यक्तीही इंटरनेटचा अधिकाधिक वापर करतात. सोशल नेटवर्किंगच्या वेबसाइट्सना भेटी, नवीन सॉफ्टवेअरचा शोध, मनोरंजन अशा प्रमुख कारणांसाठी इंटरनेटचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो.

शॉपिंग विथ गुगल

भारतीय नेटकर अर्थात इंटरनेट वापरणारे त्यांच्या एकूण इंटरनेटसर्चमधील 35 टक्के वेळ एखाद्या उत्पादनाची माहिती घेण्यात खर्च करतात. नेटवरुन मिळालेल्या माहितीच्या आधारावर भारतीय ग्राहक एखादी वस्तू विकत घेण्याचा निर्णय घेतात. हा निष्कर्ष काढलाय गुगल टीमने. एकूणच इंटरनेटवरील सर्च आणि उत्पादन खरेदी करण्यामध्ये ‘गुगल’ची महत्त्वाची भूमिका महत्त्वाची असल्याचं गुगल इंडियाच्या अभ्यासातून स्पष्ट झालंय. भारतीय नेटकरांची ही सवय लक्षात घेऊन गुगलने ‘गुगल शॉपिंग’ नावाने एक नवी सेवा सुरु केली आहे. याद्वारे आवश्यक वस्तूंच्या छायाचित्रांसह त्यांची माहिती, किंमत आणि ती ऑनलाइन विकणा-यांची यादी आदी माहिती मिळवता येईल. ‘गुगल शॉपिंग’द्वारे उत्तम बजेटनुसार,अधिक वेगाने वस्तू खरेदीचा निर्णय ग्राहकांना घेता येईल असा दावा ‘गुगल इंडिया’ने केला आहे.

आता वाचा.. ‘विकिबुक्स’

‘विकिमिडिया फाउंडेशन’च्यामाध्यमातूनविकिपिडियासारखेइतर अनेक प्रकल्पराबवले जातात. विकिपिडियासारखी रचना असलेल्याविकिमिडिया’च्या आणखी एकावेगळ्या वेबसाइट अर्थातविकिबुक्स’विषयी.. ‘ ‘

इंटरनेटवरील माहितीच्या मोठ्या पसा-यात एखाद्या विषयासंबंधी माहिती मिळवण्यासाठी सर्वात सोपा आणि सहज मार्ग म्हणजे विकिपिडिया. या वेबसाइटचा आपण नियमित वापर करत असतोच. प्रचंड माहितीचा स्रोत असणारी विकिपिडिया ही वेबसाइट एक भाग आहे, ‘विकिमिडिया’चा. ‘विकिमिडिया फाउंडेशन’च्या माध्यमातून विकिपिडियासारखे इतर अनेक उपयुक्त प्रकल्प राबवले जातात. इंटरनेटच्या विश्वात जगभरातील 250 हून अधिक भाषांतून अनेक विषयांवर माहिती मोफत उपलब्ध करणा-या या फाऊंडेशनची स्थापना जानेवारी 2001 मध्ये झाली.

विकिपिडियासारखीच रचना असलेली आणखी एक वेगळी वेबसाइट म्हणजे ‘विकिबुक्स’. भाषांचं ज्ञान देणा-या माहिती पुस्तिका आणि समीक्षण करणा-या ई-बुक्स वगैरेंची निर्मिती करण्याच्या आणि इंटरनेटवर ती सर्वाना मोफत उपलब्ध व्हाव्यात या उद्देशाने जुलै 2003 मध्ये या प्रकल्पाची सुरुवात झाली. वाचनासाठी मोफत पुस्तक उपलब्ध करून देणा-या अनेक वेबसाइट इंटरनेटवर आहेत. त्यापैकी काहींची माहिती मागील लेखातून आपण घेतली होती. विकिबुक्स हीसुद्धा अशाच प्रकारे मोफत पुस्तकं मिळवण्याचा एक मार्ग आहे. अर्थात विकिबुक्सच्या निर्मितीमागे मात्र थोडा वेगळा विचार आहे. या प्रकल्पाचा मूळ उद्देश शैक्षणिक दृष्टिकोनातून इंटरनेटवर विद्यार्थी, शिक्षक आणि विद्यापीठांना उपयुक्त पाठय़पुस्तक मोफत निर्माण करण्याचा आहे. ही संकल्पना केवळ शैक्षणिक पुस्तकाची ऑनलाइन निर्मिती एवढ्यापुरती मर्यादित नसून विकिविश्वविद्यापीठाच्या निर्मितीचा पाया आहे.

विकिपिडियावर कुणीही व्यक्ती माहिती संपादित करू शकते किंवा त्यात अधिक माहितीची भर घालू शकते, त्याच धर्तीवर इथे पुस्तकांची निर्मिती किंवा संपादन करता येते. विकिबुक्समध्ये पुस्तकांसाठी मजकूर लिहिता आणि संपादन करता येतो.2008 पर्यंत विकिबुक्सच्या इंग्रजी आवृत्तींमध्ये सर्वाधिक म्हणजे 28 हजार माहिती पुस्तिका आणि तीन हजार पुस्तकांची निर्मिती झाली आहे. त्यापाठोपाठ जर्मन आणि पोर्तुगीज भाषांतूनही माहिती पुस्तिकांची निर्मिती झाली आहे. विकिबुक्सच्या मुख्य (इंग्रजी) पेजवर जाण्यासाठी लॉगऑन करा http://en.wikibooks.org/wiki/main_page

विकिबुक्सच्या मराठी आवृत्तीवर सध्या केवळ 143 लेख आहेत. विकिबुक्सवरील मराठी भाषेतील पुस्तक निर्मितीसाठी तुम्हीही सहभाग नोंदवू शकता. त्यासाठी लॉगऑन करा http://mr.wikibooks.org/wiki/